De toepasselijkheid van een collectieve arbeidsovereenkomst (“cao”)
Een cao is een collectieve arbeidsovereenkomst tussen (verenigingen van) werkgevers enerzijds en een of meer werknemersverenigingen (vakbonden) anderzijds, waarin onder meer arbeidsvoorwaarden worden vastgesteld die bij individuele arbeidsovereenkomsten in acht moeten worden genomen.Het belangrijkste gevolg van toepasselijkheid van een cao is dat de bepalingen in de betreffende cao die de arbeidsvoorwaarden regelen automatisch en dwingend deel uitmaken van c.q. doorwerken in de individuele arbeidsovereenkomsten.
Let op! De toepasselijkheid van een cao is niet altijd vrijwillig. Het kan voorkomen dat ondanks andersluidende afspraken tussen werkgever en werknemer, er toch een cao geldt tussen partijen.
Als werkgever kun je op de volgende manieren gehouden zijn om een cao toe te passen:
1. Als je een ondernemings-cao hebt afgesloten;
2. Als je lid bent van een werkgeversorganisatie die een bedrijfstak-cao heeft afgesloten en je onder de werkingssfeer van de cao valt;
3. Als een cao algemeen verbindend is verklaard;
4. Als je gebruik maakt van een incorporatiebeding.
Deze vier manieren zullen hierna worden toegelicht. Een (mogelijk) vijfde manier om als werkgever gehouden te zijn om een cao toe te passen is door – zonder gebruik te maken van een incorporatiebeding – vrijwillig een cao binnen de onderneming te gebruiken. Deze onzekere manier blijft voor nu onbesproken.
1. Ondernemings-cao
Als werkgever kun je met één of meerdere werknemersverenigingen een ondernemings-cao afsluiten. Deze ondernemings-cao is in beginsel alleen van toepassing op de werknemers van de onderneming.
De ondernemings-cao kan van toepassing zijn op alle werknemers binnen de onderneming, of alleen gelden tot een bepaald functieniveau en/of specifiek bedrijfsonderdeel.
Let op! Na afloop van de looptijd van een ondernemings-cao blijven de arbeidsvoorwaardelijke bepalingen uit de ondernemings-cao gelden, behoudens nadere andersluidende individuele of collectieve afspraken met werknemers en/of werknemersverenigingen. Dit fenomeen heet “nawerking” van een cao.
2. Toepasselijkheid door lidmaatschap
Als je als werkgever lid bent van een werkgeversorganisatie die met één of meerdere werknemersverengingen een cao heeft afgesloten, dan ben je verplicht de cao toe te passen indien je als werkgever valt onder de werkingssfeer van de betreffende cao.
De werkingssfeer van een cao is een bepaling in iedere cao, waarin staat beschreven op welke onderneming of activiteiten van een onderneming en op welke werknemers de cao van toepassing is.
Let op! Na afloop van de looptijd van de toepasselijke cao blijven de arbeidsvoorwaardelijke bepalingen uit de cao in beginsel gelden door de nawerking van de betreffende cao.
3. Algemeen verbindend verklaring (“AVV”)
Als je als werkgever geen ondernemings-cao hebt afgesloten en/of niet lid bent van een werkgeversorganisatie, kun je alsnog gehouden zijn om een cao gedurende een bepaalde tijd toe te passen.
De minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid kan namelijk de bepalingen van een cao die in het gehele land of een gedeelte van het land gelden en voor een belangrijke meerderheid van de in een bedrijfstak werkzame personen, voor het gehele land of een gedeelte van het land gedurende een bepaalde tijd algemeen verbindend verklaren.
Het gevolg van een algemeen verbindend verklaring is dat als je als werkgever valt onder de werkingssfeer van die cao, je verplicht bent gedurende de periode van de algemeen verbindend verklaring de cao toe te passen.
Let op! Na afloop van de algemeen verbindend verklaring ben je als werkgever in beginsel niet (langer) verplicht om de bepalingen van de cao toe te passen. Een algemeen verbindend verklaarde cao heeft geen nawerking.
Op de website van het ministerie van SZW kun je zien of en voor welke periode een cao algemeen verbindend is verklaard.
4. Een incorporatiebeding
Als werkgever kun je er ook voor kiezen om in de individuele arbeidsovereenkomst van een werknemer een incorporatiebeding op te nemen.
Een incorporatiebeding is een schriftelijk beding in de individuele arbeidsovereenkomst waarmee partijen afspreken dat een cao onderdeel wordt van de arbeidsovereenkomst. Je “incorporeert” de cao in de arbeidsovereenkomst.
Door gebruik te maken van een incorporatiebeding kan een die werkgever (i) geen ondernemings-cao heeft afgesloten, (ii) niet lid is van een werkgeversorganisatie en (iii) die niet valt onder de werking van een algemeen verbindend verklaarde cao, toch gehouden zijn om een cao toe te passen.
Let op! De keuze om al dan niet gebruik te maken van een incorporatiebeding is vrijwillig, maar is een cao eenmaal geïncorporeerd in de arbeidsovereenkomst dan is de werkgever verplicht de bepalingen van die cao toe te passen. Ook na afloop van de looptijd van de cao.
***